Kahramanmaraş Depremi’nin Görünmeyen Tehlikesi “Asbest”

7.7 ve 7.6 büyüklüğünde gerçekleşen iki büyük deprem; Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Hatay, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Adana, Kilis, Diyarbakır’da yıkıcı sonuçlar doğurdu. 

Ne yazık ki geride pek çok enkaz bırakan bu depremin dikkat etmemiz gereken bir yüzü daha var. O da özellikle inşaat alanlarında bulunan zehirli kimyasal asbest. Çünkü enkazlarda ortaya çıkan bu zehirli kimyasal, uzun vadede pek çok ölümcül rahatsızlığın sebebi olabiliyor. 

Aylar önce ülkemize doğru yola çıkan ve sonradan gelişi iptal edilen ‘Nae Sao Paulo’ adlı gemiyi hatırlar mısınız?

İşte bu geminin geri gitmesi, asbestin ne kadar tehlikeli bir kimyasal olduğu konusunda hem işin uzmanlarının hem de duyarlı vatandaşların yaptığı çalışmalar sonucunda gerçekleşmişti. O dönem asbestin ne olduğu ve ne denli zararlı olduğuna biz de ele almıştık:

Şimdi aynı tehlike deprem bölgemizde de mevcut. Bu noktada asbestin ne olduğunu yeniden özetlemekte fayda var;

Asbest, ısı ve elektrik yalıtkanlığı özelliği sayesinde tehlikesi fark edilene kadar ‘mucize mineral’ olarak adlandırılan kimyasal bir madde. Bu özellikleri nedeniyle yapılaşmada da oldukça fazla tercih ediliyor. Binalarda marley, marley ve parke yapıştırıcıları, duvar kaplamaları, boya ve sıvalar, kazan ve ısıtma sistemi conta izolasyonu, tesisat boruları, ‘eternit’ olarak bilinen çatı kaplamaları gibi pek çok yerde kullanılıyor. Bu nedenle Kahramanmaraş’taki deprem bölgesinde de ciddi bir risk unsuru olarak ortaya çıkıyor. 

Enkazlarda asbest başta olmak üzere tehlike içeren diğer maddelerin deprem nedeniyle hasar görmesi, havaya karışan ve kolaylıkla solunabilen küçük asbest liflerinin ve zehirli kimyasalların salınmasına neden olabilir. 

Şu anda solunmaya başlanılan bu asbest lifleri, akciğerlerde uzun süre kalabilir ve ileride asbestoz, akciğer kanseri, plevral kalınlaşma ve mezotelyoma gibi ciddi akciğer hastalıklarına yol açabilir. Ayrıca yıkım sırasında ortaya çıkan tozlar asbest, cıva, kurşun, Pcb, Pbb, kadmiyum, Cr6, küf mantarı gibi tehlikeli atık partiküllerini de içeriyor. Bu tozlar, rüzgar sebebiyle uzak yerlere de taşınabileceği için sadece deprem bölgesi için değil, farklı bölgeler için de risk taşıyor. 

Peki deprem bölgesinde asbestten korunmak için alınması gereken önlemler nelerdir? 

Konu hakkında görüşlerini aldığımız Asbest Söküm Uzmanları Derneği (ASUD) ve İş Sağlığı ve Güvenliği Federasyonu (İSAF) Başkanı Mehmet Şeyhmus Ensari, deprem bölgesinde yer alan kişilerin maske kullanması gerektiğine dikkat çekerek, ”Deprem aniden gelişen ve zamanla yarıştığımız bir felaket ancak ortama yayılan bina tozları içinde asbest ve başka tehlikeli maddeler barındırıyor. Ortaya çıkan tozlardan korunmak için bölgede bulunan herkes FFP3 toz maskesi kullanmalı. Yıkımlarda eğer toz bastırma makineleri kullanılamıyorsa molozlar muhakkak ıslatılmalı. Biz dernek olarak o bölgedeki görevlilere sesleniyoruz, hayat kurtarmak kutsaldır ancak bu sırada kendi hayatınızdan olmayın” diyor.

Ensari, yıkımların gerekli güvenlik önlemleri almadan yapılmaması gerektiğine de dikkat çekiyor: ”Deprem felaketinin ardından başka felaketler istemiyoruz”

‘Elbette depremden ileri derecede hasar görmüş ve hatta bir bölümü çökmüş olan bu tür binaların kamu güvenliği açısından ivedilikle yıkılması gerekir, ancak bu durum yıkımın kontrolsüz ve başta tozuma olmak üzere birçok konuda yeterli güvenlik önlemleri alınmadan yapılması anlamına gelmez. Bu nedenle gerek yıkım süresince gerekse yıkım atıklarının (molozlarının) yüklenmesi ve taşınması sırasında tozuma oluşumunu önlemek amacıyla TS13883 standardına uygun toz bastırma donanımları ile seyyar veya sabit sulama sistemlerini yıkım şantiyesinde hazır etmek ve kullanmak gereklidir. Deprem felaketinin ardından başka felaketler istemiyoruz.”

Saha çalışanları ve depremzedelerin asbestten korunmak için kullanması gereken ekipmanlar:

• FFP3 tipi toz maskesi
• Tyvek tulum
• İş eldiveni
• Gözlük

Yeniden hatırlatalım, bunların arasında özellikle zehirli kimyasalları solumamak için FFP3 tipi toz maskesi hayati önem taşıyor.

Asbest hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz aşağıdaki videomuzu da izleyebilirsiniz: 

Depremzedelere destek olmak için bu içeriklerimize göz atabilirsiniz: