Irak ve Kuveyt arasında on yıllara dayanan sınır anlaşmazlıkları hâlâ çözüm bekliyor. Irak’ın Basra vilayetinde yer alan Um Kasr bölgesi iki ülke arasında en önemli tartışma konularından biri… Um Kasr’daki sınır bölgesinde binlerce Iraklıya ait evin yıkılması kararı Irak’ta tepkiyle karşılanıyor…
AA
Irak’ın 1990’da Kuveyt’e açtığı savaş, iki komşu ülke ilişkilerinde
gerilimin zirve noktası oldu.
Söz konusu savaş, Irak ordusunu Kuveyt’ten çıkarmak üzere
uluslararası bir koalisyonun kurulmasının ardından Şubat 1991’de sona erdi.
Kuveyt, savaşın ardından Birleşmiş Milletler Güvenlik
Konseyi’nin (BMGK) 1993 yılındaki 833 sayılı kararı doğrultusunda Irak’ın Basra
Körfezi’nden uluslararası sulara açılan tek cephesi konumunda bulunan Hur
Abdullah Limanı’nı kontrolüne aldı.
Diplomatik ilişkiler uzun yıllardır
inişli çıkışlı
İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler uzun yıllardır
inişli çıkışlı bir seyir izliyor.
Kuveyt Dışişleri Bakanı Şeyh Salem es-Sabah’ın 30
Temmuz’daki Bağdat ziyaretinde de bu konu gündeme geldi.
Sabah, Iraklı mevkidaşı Fuad Hüseyin ile düzenlediği ortak
basın toplantısında, kendisine “Um Kasr kentindeki Iraklıların inşa ettiği
evleri yıkma” sözü veren hükümet yetkililerine teşekkür etti.
Kuveytli Bakan, Bağdat’taki temasları çerçevesinde hükümetin
Basra Valisi Esad el-İdani’nin yanı sıra Irak petrol ve ulaştırma bakanlıkları
yetkilileriyle de konuyla ilgili görüşmeler yaptı.
Iraklılara ait evler, sınır hattı işaretlerinin konulacağı noktada…
Um Kasr kentinde Iraklılara ait binlerce ev var.
Kuveyt’e
göre söz konusu konutlar, iki ülke arasındaki sınır hattı işaretlerinin
konulacağı noktada yer alıyor.
Bu nedenle Kuveyt makamları, bu konutların yıkılmasına karşı
Um Kasr kentinde yeni evler inşa etme teklifinde bulundu.
Kuveyt, bu evlerin
inşaatını 2020’de tamamladı.
Kuveytli Bakan’ın ziyaretinin ardından Bağdat yönetimi,
ailelerin Irak-Kuveyt sınırına paralel olan Umm Kasr’dan daha uzakta
kendilerine tahsis edilen yeni konut kompleksine yerleştirilmesi talimatı
verdi.
Bu durum Irak’ta hükümetin Kuveyt’e taviz verdiği
yorumlarına yol açtı.
Parlamento üyeleri arasında tartışma
Kuveyt resmi ajansı KUNA’nın haberine göre, Aralık 2022’de
Irak’ta yer alan Um Kasr kentinde de bir konut projesinin tamamlandığına
dikkati çeken Dışişleri Bakanı Sabah, şunları söyledi:
“Bu proje, Um Kasr bölgesinde Kuveyt-Irak sınır
hattındaki evleri yıkmak üzere hayata geçirildi. Proje kapsamında BM ekibinin,
sınır hattı işaretleri bakımına ve sınırdaki tüm engelleri kaldırmaya yönelik
tavsiyeleri de yerine getirildi.”
Kuveytli Bakan’ın söz konusu açıklamaları, Irak’ta ve
özellikle parlamento üyeleri arasında tartışmalara neden oldu.
Bunun üzerine resmi duruşundan taviz vermeyen Irak hükümeti
ne İran ne de Kuveyt için topraklarından vazgeçmeyeceğini belirtti.
Irak Hükümet Sözcüsü Basim el-Avvadi, görüşmeler sonrasında
2 Ağustos’taki yazılı açıklamasında, “Irak ile Kuveyt arasındaki
sınırların çizilmesi siyasi malzeme haline geldi.” ifadelerini kullandı.
Avvadi, Irak iç siyasetinde bu konuyla ilgili tartışmalar ve
iddiaların asılsız olduğunu dile getirdi.
‘Irak, yükümlülüklerini yerine getirdi’
Tartışmalar üzerine Irak Dışişleri Bakanlığından yapılan
yazılı açıklamada, Basra vilayetindeki Um Kasr bölgesi başta olmak üzere
Irak’ın kara veya deniz egemenliğine halel getirildiğine dair iddialar
yalanlandı.
Açıklamada, Irak hükümetinin uluslararası yükümlülüklerini
ve 833 sayılı BMGK kararının gereğini yerine getirdiği belirtildi.
Basra Valisi Esad el-İdani de Irak-Kuveyt sınırının,
BMGK’nin 1993 yılındaki 833 sayılı kararı doğrultusunda 10 Kasım 1994’te
belirlendiğinin altını çizdi.
İdani, Kuveyt ile Irak arasındaki sınır hattında 2003’ten
sonra hiçbir değişikliğin olmadığını kaydetti.
Petrol sahaları çekişmesi
İki ülke arasındaki çekişme petrol sahaları açısından zengin
alanlarda aralarındaki sınırların çizilmesi şeklinde özetlenebilir.
Basra Körfezi’nin kuzeyindeki Durra/Araş Gaz Sahası da bu
ihtilaf konularından biri.
Kuveyt, İran ve Suudi Arabistan arasındaki tarafsız bölgede
yer alan deniz doğalgaz sahasına “Durra” adını verirken, İran burayı
“Araş” olarak isimlendiriyor.
Tahran yönetimi, Durra/Araş Gaz Sahası’nın yüzde 40’ının
İran kara sularında, yüzde 60’ının ise Kuveyt ve Suudi Arabistan arasındaki bölünmüş
tarafsız bölgede olduğunu iddia ediyor.
‘İran’ın gaz sahası üzerinde hakkı yok’
Suudi Arabistan-Kuveyt cephesi ise gaz sahasının tamamının
tarafsız bölgede bulunduğunu ve İran’ın gaz sahası üzerinde hakkı olmadığını
savunuyor.
Temmuz ayında Kuveyt Dışişleri Bakanlığı, Durra’nın
bulunduğu deniz sahasının Kuveyt’in deniz sahasında yer aldığını ve buradaki
doğal kaynakların tamamen Suudi Arabistan ile ülkesi arasında paylaşıldığını
teyit etti.
Kuveyt Dışişleri Bakanlığı, İran’ı deniz sınırlarının
çizilmesine ilişkin müzakereleri başlatmaya çağırdı.
Irak da İran ile Kuveyt arasındaki ihtilaflı gaz sahasında
söz sahibi olduğunu savunuyor.
‘İlk önce İran’la sınırlarını çiz’
Bağdat’ın müzakerelere davet edilmemesinin ardından Irak
parlamentosundaki Petrol ve Gaz Komitesi’nden 16 Temmuz’da yapılan açıklamada
“tarihi belgelere göre Durra’da Kuveyt’in de Suudi Arabistan’ın da arama
yapma hakkına sahip olmadığı” ve “açık deniz hukukuna göre Irak’ın
Durra’da söz sahibi olduğu” ifade edildi.
Sınır çizim konusunda uzman Irak ordusundan emekli subay
Cemal el-Halbusi, yerel medyaya verdiği demeçte, Durra sahası meselesinin,
“Kuveyt’in 2014’te Irak’ın egemenlik ve deniz haklarını ihlal eden,
Irak’ın toprakları ve kara suları üzerindeki egemenlik haklarını hiçe sayan bir
haritayı kabul eden Emirlik kararnamesini kabulüyle başladığını” söyledi.
Halbusi, Kuveyt’in İran’la sınırlarını çizmeden Irak ile
sınırlarını belirleyemeyeceği görüşünde…
Anlaşmazlıklar sürecek gibi…
Iraklı emekli üst düzey subay, Irak’la Kuveyt arasında
1963’te imzalanan ve sınır koordinatlarını belirleyen anlaşmaya dayanan 833
sayılı BMGK kararının yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini dile getirdi.
Söz konusu kararın Irak’ın 1993’te sınır belirleme
müzakerelerinden çekilmesinin ardından alındığını hatırlatan Halbusi,
“Kuveyt hakkı olmayan topraklar ve sular üzerinde söz sahibi oldu.”
ifadelerini kullandı.
Basra Körfezi’nin Kuveyt sınırındaki Basra vilayetinin Um
Kasr bölgesindeki dar bir alan dışında Irak’ın uluslararası sulara erişimi
bulunmuyor.
Deniz sınırlarının çizimi ve kara sularındaki petrol
sahaları konusundaki anlaşmazlıkların artarak devam etmesi bekleniyor.
Kaynak: www.ensonhaber.com