ABD’de Futbola Neden Soccer Deniliyor?

Aksan ve bazen de “u” harfinin kullanımı dışında genel olarak İngiliz İngilizcesi ile Amerikan İngilizcesi arasında bir fark olmadığı düşünülür. Aslında bu düşünce tam olarak doğru değildir. Bazı ufak tefek gramer kuralları ve bazı sözcükler, iki İngilizce versiyonu arasında farklılık gösterir. Farklı olan kelime çiftlerinden biri de football-soccer (futbol) ikilisidir. 

Peki ağırlıklı olarak Britanya göçmenlerinin kurduğu ve dil olarak da İngilizceyi seçmiş olan Amerika Birleşik Devletleri’nde futbola farklı bir isim verilmesinin nedeni nedir? Gelin, hep birlikte inceleyelim.

Öncelikle, futbolun ortaya çıktığı zamanlara bakalım:

Modern futbolun kökeni 1863 yılına dayanıyor. Modern futbolun ana vatanı ise İngiltere. İnsanlar binlerce yıl boyunca bir çeşit topu tekmelemiş olsa da ragbi federasyonu ile yollarını ayıran futbol federasyonu, futbolu yöneten ilk organizasyon haline gelmeyi başarmıştı. Bu organizasyona verilen isim The Association Football olmuştu. Bu organizasyon günümüzde The FA olarak biliniyor.

O dönemde İngilizce’de bir şeylerle ilgilenenleri tanımlamak için -er, -ar takısı kullanılıyordu. Günümüzde de pek çok mesleğin ismi de yapılan işe bu takıların getirilmesiyle oluşturulur, drive(sürmek) driver(sürücü) olur örneğin. Aynı durum futbolcular için de geçerli. Ayrıca bu ekler sıklıkla işin kendisini tanımlamak için de kullanılabiliyor.

İyi de oyunculara o zaman “associationer” denilmesi gerekmez mi?

Mantık olarak yanlış değil, zaten isimlendirme mantığında da bu anlayış söz konusu. Associationer çok kolay söylenebilen bir sözcük değil, dahası birlikçi ismi ABD’de pek hoş karşılanmayabiliyor. Çok çok uzun bir süre boyunca ABD’de işçiler, sendikalaşmak için spor müsabakalarını kullandı. “Kırmızı takım, mavi takıma karşı” ifadeleri de oldukça sık kullanılan bir dernek toplantısı şifresiydi. 

Haliyle futbolcular da takımlar da genel olarak associationer olarak anılmak istemiyordu. Kaldı ki “dernekçi” olarak anılan futbolcular olması çok da mantıklı değildi, sporun ismine uymuyordu. Sözcüğü ilk birkaç harfiyle kısaltmak ise ortaya çok yanlış bir ifade çıkmasına neden olacağı için tercih edilmedi. 

1880’lerde işin içine Oxford da dahil oldu.

ABD’deki isimlendirme karmaşasını çözmek için Oxford Üniversitesinden öğrenciler sorumluluklarını üstlerine aldı. O dönemde ragbi oynayan oyuncuları tanımlamak için Oxford öğrencileri rugger tanımını kullanmaya başladı. Futbol oynayan kişilere ise assoccer adı verilmişti. Assoccer ise daha sonra soccer ve socker olarak kısaltılmaya başlandı. Birleşik Krallık’ta soccer ismi pek tutmadı. Ragbiye ragbi denmeye başlanırken futbol da futbol olarak adlandırılmaya başlandı. 

ABD’de ise o dönemde hem futbolun hem de ragbinin özelliklerini birleştiren yeni bir oyun, her iki oyundan da daha popüler hale gelmeye başlıyordu. Gridiron Football, yani ızgara futbolu adı verilen ve ekmeğe benzeyen bir topun bazen tekmelenip bazen kucakta taşındığı oyunun ilk ismini söylemeyi ABD’liler zamanla bıraktı.

Aslında sadece ABD’de değil, İrlanda ve Avustralya gibi farklı futbol türlerinin oynandığı ülkelerde de soccer çok sık kullanılan bir isim. Yine de soccer denince akla ilk gelen ülke ABD olmaya devam edecektir.