Hafıza Kaybı, Cinsel Yönelimi Değiştirir mi?

Filmlerde gördüğümüz ani bir hafıza kaybı sonrası tamamen bambaşka hayatlara başlayan karakterleri bir kenara itelim. Evet, adını telaffuz etmekten çok hoşlandığımız Eternal Sunshine of the Spotless Mind filmi de dahil. Burada bilimin bize ışık tuttuğu tarafa doğru bakarak konuşacağız.

Çünkü bilim der ki; hafıza kaybı yani amnezi dediğimiz olay, bir kaza geçirdikten sonra her şeyin geri dönüşüm kutusundan kalıcı olarak silinmesi değil, kişinin hafızasında birikmiş her türlü beceri, deneyim, bilgi ve gerçeği unutmasıdır.

Amnezi deyip geçmeyin çünkü altında bir o kadar daha yatıyor.

Şimdi amnezinin tıptaki tanımını yapalım. Amnezi, son birkaç yılın veya daha yakın bir zaman diliminin ve hatta son birkaç saniyenin içindeki anıların unutulmasıdır. Bildiğiniz hafıza kaybı. Diğer adı amnestik sendromdur.

Felç ve tümör de bu hastalığın tetikleyicisi olabilir. Amnezi; kendi içinde Retrograd, Anterograd, İnfantil, Geçiçi Global Amnezi, Disosiyatif Amnezi, Travma Sonrası Amnezi gibi birçok türe ayrılır.

Örneğin adından da anlaşılacağı gibi Travma Sonrası Amnezi, bir kafa travmasının ardından gelişir. İnfantil ise erken çocukluk anılarını hatırlayamamaktır. Zaten çok az kişi 3-5 yaş anılarını hatırlayabilir. Hatırlayan o az kısma buradan bir şapka çıkaralım.

Şimdi asıl soruya geldik: Amnezi, insanların cinsel yönelimlerini unutmasına neden olabilir mi?

Cevap: Olabilir.

Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği karmaşıktır ve istemeden de olsa toplumsal faktörlerden etkilenebilir.

Aseksüel, yani hiçbir tarafa karşı cinsel çekim hissetmeyen birini düşünelim. “Hadi kızım/oğlum, kaç yaşına geldin. Birini bul da evlen artık!” tarzı sesler duyalım kafamızda. Bu kişi, çevresinin vereceği tepkilerle uğraşmak istemediği için onları kestirip atıyor olabilir.

Veya tutucu bir ailenin, hemcinsine ilgi duyan bireyini düşünelim. Dışarı yansıttığı duygular ve düşünceler farklıdır ve sürekli değişkenlik gösterir. O yüzden bir yönelim kesindir ve hiçbir surette değişmez, bireyler kesinlikle ve birebir ona göre davranırlar diyemeyiz.

Amnezi olayına geri dönecek olursak; travma, kişinin cinsel yönelimini veya cinsiyet kimliğini farklı şekillerde etkileyebilir. 

Travmalar illa beyin hasarından ötürü olacak diye bir kural da yok. Biraz forumları kurcaladığımızda geçirdiği kalp krizinden sonra eş cinsel olduğunu iddia eden birini buluyoruz. Bilim bunun doğru olabileceğini söylüyor. Kulağa ne kadar çılgınca gelse de.

İnternette bulabileceğimiz bir tane resmî vaka var, şimdilik.

Reddit üzerinde bu konuya açıklık getiren sinirbilimci ağabeyimiz, yaptığı araştırmada çevrim içi yalnızca bir tane makale bulabilmiş. Makalede de tek bir vakadan bahsediliyormuş. 

Onun deneyimlerinden yola çıkarak diyoruz ki beyin oldukça karmaşık yapılı bir mucize. Çünkü dediğine göre nöropsikoloji dalında kulağa garip gelecek birçok türden travma mevcut. Her an her şey olabilir. Kulağa çok saçma veya komik gelse bile.

Örneğin arkadaşlarınızın ve sevdiklerinizin yerini zombi/robot klonların aldığına inanmaktan tutun, görüşünü kaybedenlerin kör olmadığına ve hâlen görebildiklerine inanmasına kadar gider. Hatta önü alınmazsa başlarına çok kötü şeyler gelebiliyormuş.

İstisnalar kaideyi bozmaz. Cinsel kimliğin ‘silinmesi’ diye bir olayın ihtimali oldukça düşük.

Yok demiyoruz. İnsan yaşamında her şey olabilir. Amnezi belki kişinin cinsel yönelimini ve kimliğini tamamen silmez ama geçmiş yaşantısındaki ilişkilerini hatırlamamasına sebep olabilir. Bu konuda geçmişte kendini nasıl ifade ediyorsa onu hatırlayamadığı için de değişiklikler elbette olacaktır.

Amnezi geçiren biri geçmiş duyguları tekrar tecrübe etme şansını bulduğunda tecrübeler vasıtasıyla geçmişe dönebilir. Yani bu kişi, cinsel yönelimini hatırlamıyordur ve geçmişte keşif sırasında geçtiği evrelerden tekrar geçerek özüne dönebilir.

Bu olayı sadece hemcinslerine ilgi duyan kişiler üzerinden düşünmek elbette ki doğru olmaz. Açıklamada da belirttiğimiz gibi karşı cinse ilgi duyan bireyler de amnezi sonrası kafa karışıklığı yaşayabilir, çok normaldir. Bir şeyleri yanlış hatırlayabilir, hatta hiç hatırlamayabilir de.

İşin özü her zaman, her ne olursa olsun insanca yaşamaktır. Travmalar ciddidir, her şeye etki edebilir ve de cinsel yönelim ve kimlik, insanların karakterini belirlemez ve kesinlikle yaşam haklarının elinden alınmasına sebep olamaz.

Kaynak: Medium, Acıbadem, Reddit