Yolcu Uçaklarında Neden Fırlatma Koltuğu Yok?

Savaş uçaklarında acil durumlarda kullanılan fırlatma koltukları, pilot ve mürettebatın hayatını kurtarmak için iyi bir çözüm. Peki bu sistem yolcu uçaklarında neden kullanılmıyor?

Bu fikri duyduğunuz zaman teorik olarak düşünüp ilk başta “acaba” desek bile pratikte hayata geçmesini engelleyecek çok fazla sebep bulunuyor.

Uygulanabilirliği pek mümkün değil. Çünkü…

Yapay zekâ ile oluşturuldu

Fırlatma koltukları, yüksek hız ve yüksek irtifa gibi özel durumlar için tasarlanmıştır. Daha düşük irtifa ve hızlardaki yolcu uçakları için kullanmak faydadan çok tehlikeye yol açar. Fırlatma işlemi sırasında yüksek G kuvvetleri ve ani yükseklik değişiklikleri, pilotlar gibi eğitimli olmayan siviller için tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Yani kaş yapayım derken göz çıkarmamız çok olası.

Öte yandan fırlatma koltuklarının fırlatma işlemi sırasında kullandığı patlayıcıları bir yolçu uçağına koymak da pek parlak bir fikir değil. Özellikle yangın vb. durumlarda felaketin boyutunu artırmaya davetiye çıkarmak gibi.

Bir başka sebep, yolcu uçaklarının amacı ve tasarımı.

Yolcu uçakları, çok sayıda insan taşıyacak şekilde tasarlanmıştır. Koltuklara fırlatma mekanizmasının entegre edilmesi hem yolcu uçaklarının tasarımının değişmesine neden olacak hem de kapasiteyi azaltacaktır. Ayrıca yolcu konforunu da etkileyecektir. Bu, ilk başta büyük bir dert değil gibi görünse bile yolcu uçaklarının çok sayıda sefer yaptığını düşündüğümüzde taşlar yerine oturuyor.

İşin bir de mali boyutu var.

Günümüzde 409-853 arası yolcu taşıma kapasitesine sahip yolcu uçaklarının her bir koltuğuna fırlatma mekanizması eklemek, maliyetleri de epey artırır. Aynı zamanda mekanizmanın eklenmesi, uçağın ağırlğını da artıracağı için yakıt tüketimini de etkiler. Bunları hesaba katınca tahmin ettiğiniz gibi bilet fiyatlarının arşa çıkacağına şüphe yok.

Özetle, yolcu uçaklarının koltuklarında bir fırlatma mekanizması kullanmak pratik olarak pek mümkün gözükmüyor.

Ayrıca hava yolu firmaları buna ihtiyaç da duymuyor. Bir örnek olarak, IATA’nın (Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği) hazırladığı rapora göre 2023 yılında gerçekleşen 37 milyon uçuşun tamamında sadece 30 kaza yaşanmış. Bunlardan biri ölümcül sonuçlar doğurmuş. Bu nedenle günümüzde en güvenli ulaşım araçlarından biri olarak görülen hava yollarına bu tarz yatırımlar yapmayı gerekli görmüyorlar. Ancak yakıt tüketimi, yolcu kapasitesi gibi detaylar da göz önünde bulundurularak uçakların daha güvenli hâle gelmesi için çalışmalarını sürdürüyorlar.